ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΙΔΗΣΕΩΝ ΣΤΟ MEGA

Θέλοντας να αναλύσω την μιντιακή γλώσσα της τηλεοπτικής παρουσίασης των Mega κυρίως των γεγονότων και να δω σε πιο είδος γένος ανήκει, θα βασιστώ στην ενημέρωση της Κυριακής 09/11/2008 στις 20.00 μ.μ. Μέσα από αυτό, θέλω να εξετάσω την έννοια της αντικειμενικότητας στον τηλεοπτικό λόγο και τη σημασία της εικόνας σε αυτό. Ο παρουσιαστής Νίκος Στραβελάκη καλησπερίζοντας τους ακροατές και υιοθετώντας μια σοβαρή γλώσσα και ήθος, διότι αυτό φάνηκε σε μένα από το κουστούμι και τη γραβάτα που φορούσε καθώς δεν είναι τυχαίο που όλοι οι παρουσιαστές έχουν το ίδιο στυλ ενδυματολογίας, άρχισε την παρουσίαση χρησιμοποιώντας συγκεκριμένη δομή. Παραδείγματος χάρη, μιλούσε πολύ επίσημα και όχι με λαϊκούς όρους. Γύρο από το δικό του πλαίσιο είχε ανοίξει άλλα τέσσερα παράθυρα για τη συμμετοχή τεσσάρων δημοσιογράφων του mega: Ι. Χασαπόπουλος, Μ. Σπυράκη, Γ. Παππούς και Μ. Καρχιλάκη για την παρουσίαση των ειδήσεων. Φαίνεται ότι πρόκειται για μια ομαδική δουλεία αλλά απο την άλλη ο κυρίαρχος και ο χειριστής της υπόθεσης είναι ο Στραβελάκης, είναι ο μόνος που έχει το δικαίωμα να επιτρέπει στον ένα και στον άλλο δημοσιογράφο να μιλήσει. Εδω, διακρίνω καθαρά μια διαχωριστική γραμμή στην παρουσίαση τον γεγονότων. Π.χ: εγώ ως Στραβελάκη είμαι ο κύριος παρουσιαστής, μόνο εγώ απευθύνω τον λόγο σε άλλους για παρέμβαση, ενώ εσείς οι τέσσερις είστε οι «άλλοι» που απλώς περιμένετε να σας το επιτρέπω». Επίσης, πιστεύω ότι δεν είναι τυχαίο που επέλεξαν δυο άνδρες και δυο γυναίκες στα τηλεοπτικά παράθυρα, αυτό έχει να κάνει με το πώς στήνονται οι χαρακτήρες του συγκεκριμένου τηλεοπτικού γένους, μιλάω συγκεκριμένα για τον ρόλο του φύλου. Εάν βλέπαμε για παράδειγμα στα παράθυρα μόνο μια γυναίκα δημοσιογράφο ανάμεσα σε τέσσερις άνδρες δημοσιογράφους (της ίδιας ηλικιακής κατηγορίας των 35άρηδων – 40άρηδων) ίσως να μεταδίδαν παράλληλα στους ακροατές άλλα νοήματα που έχει να κάνει με νοήματα ερωτικού περιεχομένου. Επίσης, πιστεύω ότι το ίδιο θα συνέβαινε αν βλέπαμε τον παρουσιαστή μόνος ανάμεσα σε τέσσερις γυναίκες. Μια άλλη διαφορετική εικόνα μπορεί να μας δημιουργούσε αν αυτές οι γυναίκες ήταν πολύ μεγαλύτερες στην ηλικία του παρουσιαστή ή αν αυτές οι γυναίκες του παραθύρου, ανήκαν σε ένα άλλο διαφορετικό χώρο, πολιτικό ή οικονομικό. Επομένως, η πίτα ήταν μοιρασμένη στα δύο, οι δυο παρουσιαστές ανέλαβαν το θέμα της οικονομικής και πολιτικής, ενώ οι δύο παρουσιάστριες το κοινωνικό θέμα και τα διεθνή θέματα. Έτσι, πιστεύω ότι όλα έχουν να κάνουν με την ιδεολογία των ειδήσεων για το πώς πρέπει να στήνονται τα σκηνικά. Π.χ. ήταν σοβαροί ενδυματολογικά (σακάκι, πουκάμισο), η Μ. Καριχαλάκη και η Μ. Σπιράκη είχαν ωραίο μακιάζ και με περιποιημένη κόμμωση. Όσον αφορά τη σειρά τον ειδήσεων που ακολούθησε, μου φάνηκε σαν να ήταν ένας συνδεδεμένος κρίκος. Τα θέματα αφορούσε την δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα. Η παρουσίαση των ειδήσειων έγινε με τον εξής τρόπο: το πρώτο τα οικονομικά, το δεύτερο τα πολιτικά, το τρίτο τη διεθνή οικονομία, το τέταρτο αφορούσε τα θρησκευτικά, το πέμπτο τα κοινωνικά, και το έκτο/ έβδομο τις δύο έρευνες από την Ελλάδα για ημικρανίες και αλκοολούχα ποτά.

Το πρώτο θέμα που αφορούσε τα οικονομικά, συνδέθηκε με τη λεζάντα: «Η πρώτη μετάθεση επιτοκίων». Ο λόγος του δημοσιογράφου Γ. Παππούς αφορούσε τα μέτρα ανακούφισης δανειοληπτών, ανέργων αλλά και μικρομεσαίων επιχειρήσεων που ανακοίνωσε το βράδυ της Κυριακής η τράπεζα Πειραιώς. Ταυτόχρονα, προβάλανε ένα video με ανθρώπους που βρισκότανε σε συναλλαγή εκείνη την ώρα με τραπεζικό μηχάνημα ΑΤΜ της Πειραιώς ή πλήρωναν στο εσωτερικό της τράπεζας κάποιο δάνειο, με συνέπεια να έχει ο καταναλωτής των ΜΜΕ μια εικόνα της πραγματικότητας. Οι λεξάντες άλλαζαν συνεχώς κάθε 2-3 λεπτά, με θέμα όπως π.χ. «Συνεδριάζουν αύριο οι τράπεζες», «οι πιέσεις της τροποποίησης έπιασαν τόπο» κ.λ.π. Ο οικονομικός λόγος αφορούσε τις δημοσκοπήσεις και την κυβέρνηση που φαίνεται να πληρώνει βαρύ φόρο για την οικονομική της πολιτική. Ο παρουσιαστής μετά χρησιμοποίησε τη μέθοδο της επικοινωνιακής παραγωγής για να αναλύσει την εκτίμηση ψήφου που δημοσιεύθηκε στον "Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής", ότι αν γίνονταν άμεσα εκλογές κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα Νέα Δημοκρατία- ΠΑΣΟΚ δεν θα εξασφάλιζε αυτοδυναμία.

Στο δεύτερο θέμα, παρουσίασαν τα πολιτικά ζητήματα, στο κυβερνητικό στρατόπεδο επικρατούσε έντονους προβληματισμούς. Το video με τον Α. Παπανδρέου να μιλάει σε κομματικά στελέχη την Κυριακή, κατηγόρησε την κυβέρνηση Καραμανλή ως υπεύθυνη για την πολιτική και κοινωνική κρίση που περνάει η χώρα, ενώ αναφερόμενος εμμέσως στις δημοσκοπήσεις είπε, ότι η ανατροπή που απεικονίζουν οι μετρήσεις, δεν είναι στατιστική, αλλά πολιτική. Αυτό συνοδευόταν με την λεζάντα: «Το Πασόκ έχει την πλειοψηφία στο λαό». Μετά ακολούθησε ένα video με σχεδιάγραμμα για την εκτίμηση των εκλογικών εδρών και σύμφωνα με αυτό το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωνε 140 έδρες, η ΝΔ 93 έδρες, ο ΣΙΡΡΙΖΑ 26, το ΚΚΕ 20, ο ΛΑΟΣ 12 και οι Οικολόγοι 9. Στην συνέχεια, ένα άλλο video με λεζάντα : «Υπουργοί χάνουμε πολύτιμο χρόνο» παρουσίαζε τον αρχηγό κάθε κόμματος Παπαρήγα, Τσίπρας, Καρατζαφέρη, να ζητούν με δυνατές φωνές από τον Κ. Καραμανλή να προχωρήσει άμεσα σε αλλαγή πολιτικής, με αιχμή την οικονομία ή να φύγει ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γ. Αλογοσκούφης. Οι δηλώσεις τους στο βίντεο, ήταν στα πλαίσια μια ομιλίας του κόμματός τους και σε κάποιο γραφείο που στην ουσία δεν γνωρίζω τίνος ήταν το γραφείο, σε καμία περίπτωση δεν βιντεοσκοπήθηκαν την ώρα που όλοι τους ξεκουράζονται για καφέ ή φαγητό και αυτό το λέω γιατί ήταν κουστουμαρισμένοι και περιποιημένοι την ώρα που έβγαιναν από την Βουλή. Αμέσως μετά, σε ένα άλλο βίντεο, η αρχηγός του κόμματος ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα, τόνισε ότι είναι ψέμα πως τα 28 δις., θα ωφεληθούν τους δανειολήπτες. Στο πολιτικό πλαίσιο, μέσα από πολλαπλές παρουσιάσεις τον ρεπορτάζ (για το τι λέει ο ένας και ο άλλος ή τι πιστεύει ο ένας και ο άλλος) βλέπουμε να ζητούν από τους πολίτες να επιλέξουν μια άλλη πολιτική. Για παράδειγμα ο Καρατζαφέρης δήλωσε ότι είναι έτοιμος να συνεργαστεί με την ΝΔ επειδή το ΛΑΟΣ στις τελευταίες δημοσιοποιήσεις κινείται από 4,8% έως 4%, άρα η απόφαση αυτή αφορά το συμφέρον του κόμματός.

Το τρίτο θέμα, είχε να κάνει με την διεθνή οικονομία και μίλησαν συγκεκριμένα για την Αγγλία / Αμερική. Μετά από μία μικρή συνοπτική παρουσίαση του Ν. Στραβελάκη, πήρε το λόγο της παρουσίασης η Μ. Σπιράκη, τονίζοντας ότι ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Γ. Μπράουν μειώνει τους φόρους σε μεσαία στρώματα ενώ σε σύγκριση με την Ελλάδα το θέμα είναι στενή. Το θέμα συνοδεύτηκε με εικόνες του πρωθυπουργού Μπράουν σε συνάντηση με κάποια στελέχη και λεζάντα με τονισμένους μαύρους χρωματισμούς: «Ο Μπράουν μειώνει φόρους σε μεσαία στρώματα», επομένως, σε αυτή τη περίπτωση, η λεζάντα εφιστά την προσοχή του θεατή σε μια συγκεκριμένη όψη της εικόνας. Όσον αφορά την Ελλάδα, ο Στραβελάκης παρουσίασε τη συνέντευξή του Υπουργού Οικονομίας Αλογοσκούφης στον τύπο "Έθνος της Κυριακής" που μιλούσε για αυξήσεις, συντάξεις και επιδόματα θέρμανσης με συνοδευτικές λεζάντες: «Στον αέρα τα έσοδα», «καταγγέλλουν τις τράπεζες οι επιχειρηματίες» μαζί με εικόνες ανθρώπων στην καθημερινή εργασία στους χώρους όπως: του αρτοποιείου, του Σούπερ Μάρκετ και του μηχανοστασίου. Έτσι, ο θεατής καθοδηγείται προς την κατάλληλη απόκρουση, αυτό ίσως να είναι και το κομμάτι που κάνει ένα τηλεοπτικό γένος να είναι ξεχωριστό στο είδος στης ενημέρωσης. Έτσι, έχουμε συνεχείς παρουσιάσεις των λεζάντων, κόκκινες και άσπρες ταινίες πάνω στις οποίες γράφονται γράμματα πολύ τονισμένα ή κεφαλαία, μαζί με τις εικόνες ανθρώπων που εργάζονται καθημερινά σε «σκληρές» δουλείες, θέλουν να κάνουν τον θεατή να έχει πρόσβαση προς την πραγματικότητα. Πιστεύω, ότι οι συγκεκριμένοι χώροι εργασίας ταυτίστηκαν με την ακρίβεια, διότι πρόκειται για δύσκολες συνθήκες εργασίας. Για παράδειγμα, ο αρτοποιός για να πάει στο φούρνο, ξυπνάει χαράματα από τις 4-5 ώρα το πρωί για να ζυμώσει και να ετοιμάσει το πρωινό ψωμί, από την άλλη, οι γυναίκες που δουλεύουν στο Σούπερ Μάρκετ είναι πολλές ώρες ορθοστασία τακτοποιώντας τα ράφια με προϊόντα, ενώ οι εργάτες στα μηχανοστάσια, εκτελούν ακόμα πιο δύσκολη δουλειά, μέσα στην μαυρίλα της πίσσας και του λαδιού. Επομένως, αυτές οι εικόνες επιλέχτηκαν με πολύ προσοχή από τους ειδικούς για να «αγκυροβοληθεί» είναι όρος του Μπάρτ, το νόημα της ακρίβειας με τον χώρο της εργασίας από τον οποίους λαμβάνουν πόρους. Επομένως, βλέπουμε τους ανθρώπους να μπαίνουν μέσα στα σκηνικά της εικονογραφίας με ντύσιμο της καθημερινής εργασίας (π.χ. ο αρτοποιός φορούσε την άσπρη ποδιά ενώ οι άνδρες στο μηχανοστάσιο φορούσαν μπλε φόρμες λερωμένες από την μαυρίλα). Προσωπικά πιστεύω ότι δεν είναι τυχαία αυτή η σύγκριση των χώρων εργασίας, μου δημιουργεί εξής ερωτήματα: «Γιατί δεν είδα καμία εικόνα ενός δικηγόρου ή ενός ιατρού την ώρα που εργάζεται;» «Μήπως αυτά τα επαγγέλματα έχουν να κάνουν με τους καλούς μισθούς;» Παντός, εγώ αυτό πιστεύω και υποστηρίζω. Στην συνέχεια, η Μ. Καριχαλάκη μίλησε για τα δύο τραπεζικά "λουκέτα" της ΗΠΑ, (Τέξας, Καλιφόρνια) συνοδευόμενο με εικόνες δύο τραπεζών της Αμερικής, χωρίς να ξέρω κατά πόσο αυτές οι εικόνες ήταν αληθοφανές, δηλαδή αν βιντεοσκοπήθηκαν στο χώρο του Franklin Bank του Χιούστον ή Security Pacific Bank στην Καλιφόρνια ή σε κάποιο άλλο γεωγραφικό χώρο. Αντιλαμβανόμαστε συνεπώς μέσα από τέτοια χαρακτηριστικά, τον στόχο που έχει η ενημέρωση, να μας φέρει πιο κοντά στην πραγματικότητα μέσα από τις εικόνες.

Το τέταρτο θέμα, αφορούσε το θρησκευτικό πλαίσιο. Παρουσιάστηκαν τα επεισόδια μεταξύ Ελληνορθόδοξων και Αρμένιων κληρικών, στον Πανάγιο Τάφο, μέσα στο Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα. Αφορμή, η απαίτηση των Αρμενίων, παρά τους κανόνες, να αποχωρήσει ο φύλακας του Προσκυνήματος, που ήταν ελληνορθόδοξος μοναχός. Διαβάζοντας τις λεξάντες: «ΠΑΝΑΓΙΟΣ ΤΑΦΟΣ ενώ κάτω απο αυτό, η λέξη Σήμερα», για να τονίσουν ότι είναι σχετικά πρόσφατο, «ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ, ΑΓΡΙΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΕΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΟ ΤΑΦΟ», «ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ, ΣΥΜΠΛΟΚΕΣ ΣΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΟ ΤΑΦΟ- ΜΑΧΑΙΡΩΘΗΚΕ ΔΟΚΙΜΟΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ» και βλέποντας εικόνες απίστευτής αγριότητας γύρο από το ναό όπου η αστυνομία προσπαθούσε να βάλει την τάξη μαζί με μαρτυρία ενός Ελληνορθόδοξο κληρικού να εξηγεί για το χτύπημα που δέχτηκε στο μάτι από τον Αρμένο κληρικό ενώ αιμορραγούσε, κάνει τον θεατή να νιώθει και να βιώνει την πραγματικότητα της αναπαράστασης και όχι μόνο να τα παρατηρεί.

Στην πέμπτη παρουσίαση, είχαμε την τραγική ιστορία με 3 νεκρούς και 8 αγνοούμενους στο Αργυρόκαστρο. Στο κέντρο τησ πόλης κατέρρευσε μια εξαόροφη πολυκατοικία κατά την διάρκεια εργασιών θεμελίωσης πλαϊνού κτίσματος. Σε αυτή την αναπαράσταση της ιστορίας, εμφανές ήταν οι εικόνες στεναχωρημένων συγγενών να ψάχνουν δίπλα στα ερείπια της πολυκατοικίας για αγαπημένους. Παρουσιάστηκαν ως ρεαλιστικές εικόνες μιας πραγματικής κατάστασης δίοτι γύρο, γύρο πράγματη ήταν τα ερείπια της πολυκατοικίας και δεν θα μπορούσαν να είναι πλασματικές, ενώ αν εξεταστούν καλύτερα τα αίτια της κατάρρευσης μπορεί να μη σχετίζονται με τη θεμελίωση.

Όσον αφορά το έκτο θέμα, προβάλλαν μέρος της έρευνας του αλκοολισμού. Στο βίντεο μίλησαν ιδικοί γιατροί σύμφωνα με τις επιστημονικές έρευνες για τα κρούσματα σε ανήλικους ενώ ταυτόχρονα παρουσιάστηκαν οι λεζάντες όπως: «”Φρένο" στο αλκοόλ σε ανήλικους» και «ΚΙΝΔΥΝΟΣ-ΘΑΝΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ». Στην συνέχεια, σε ένα άλλο video, παρουσιάστηκαν δύο μαρτυρίες παιδιών 15-17 χρονών, όπου παραδέχτηκαν, ότι πράγατι κάποια άτομα της παρέας τους, βγαίνουν έξω και πίνουν αλκοολούχα ποτά. Η αφήγησης των νεαρών έγινε την νύχτα στην Αθήνα, εκεί κοντά φαινόταν κάποιες καφετέριες, έχουμε σκηνικά στον εξωτερικό χώρο σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, ενώ όσον αφορά την αφήγηση της παιδοψυχολόγο, που μίλησε για την καταστροφή της προσωπικότητας, έχουμε αναπαράσταση πάλι στον εξωτερικό χώρο με διαφορά ότι η δήλωση έγινε μια ηλιόλουστη ημέρα. Η παραπάνω ανάλυση μας παρέχει ένα νόημα που σημασιοδοτεί κάτι, έχει να κάνει με τη σχέση του πομπού-δέκτη. Βλέπουμε από την μία το βραδινό τοπίο που συνδέεται με το ποτό, άρα ίσον διασκέδαση και απο την άλλη, το τοπίο της ημέρας που συνδέεται με τα πρωινά και αξιόλογα επαγγέλματα όπως της παιδοψυχολόγο ως επιστήμονας, άρα έχει λόγο.

Τέλος, στο έβδομο μέρος, τέθηκε το θέμα της έρευνας για τις ημικρανίες όπου "προτιμούν" σύμφωνα με τις μελέτες, περισσότερο τις γυναίκες μέχρι 40 χρόνων. Στην εικόνα της αναπαράστασης του ιατρικού θέματος, παρουσιάσθηκε ένας ασθενής σε video την ώρα που έκανε ένα εγκεφαλογράφημα με την βοήθεια του ιατρού, εδώ διακρίνονται καθαρα οι δυο ρόλοι γιατρού- ασθενή ( ασθενής/ παθητικός, ιατρός/ ενεργητικός), ενώ σε ένα άλλο σχετικό videο, ο ιατρός αναπαριστά, δίνοντας οδηγίες για τον τρόπο που μπορούμε να προστατευθούμε από πονοκεφάλους, κάνοντας απαλές κινήσεις στο κεφάλι της ασθενή η οποία μπορεί να μη ήταν η ασθενής, αλλά η δημοσιογράφος που αναπαριστά την ασθενή προκειμένου να βιδεοσκοποιήσει μια ρεαλιστική αντανάκλαση της θεραπευτικής αγωγής. Όσον αφορά την ιδεολογία των ειδήσεων του Mega, κατάλαβα μέσα απο τις αναπαραστάσεις που ανέλυσα παραπάνω, ότι ο κύριως σκόπος των εικόνων είναι να συμπληρώνουν ένα νόημα σταθερό στην αφήγηση, παρέχοντάς μας πρόσβαση προς την πραγματικότητα για το τι είναι αντικειμενικό και αληθινό.

Πηγές εικόνες:

http://www.greek.swedishportal.net/

www.enimerosi24.gr/media/opinions/strab.jpg